Szacunek

Nie złości mnie fakt, że stare musi ustępować miejsca nowemu. To naturalna kolej rzeczy. Natomiast irytuje mnie do granic wytrzymałości nonszalancja i brak szacunku wobec przestrzeni miejskiej, zwłaszcza w stosunku do historycznych ciągów komunikacyjnych. Kształtowały się one dziesiątki lat - najpierw były to trakty narolne, czyli po prostu drogi, którymi można było zajechać w pole, potem utwardzane, stopniowo obudowywane domami zamieniały się w ulice. Wielkomiejskiego splendoru nadała im Komisja Brukowa, powołana w 1740 roku, która nie tylko doprowadziła do ich wybrukowania, ale nadała oficjalne nazwy, urzędowo potwierdzone zawieszonymi tablicami. Te historycznie ukształtowane drogi w mieście miały swoje wady i zalety - wszędzie tam, gdzie potrzebny był skrót, samoistnie tworzyły się przejścia, podwórkowe pasaże, sprytnie wykorzystywane przez handel.. Sztuczne przebijanie czy poszerzanie miejskich arterii zawsze miało charakter ingerencji w naturalny rozwój tkanki miejskiej, ale zazwyczaj dość szybko było oswajane. Zasadniczo nie wywracało to bowiem do góry nogami dotychczasowego układu komunikacyjnego, a usprawniało ogólny ruch w mieście, jak choćby przebicie ul. Miodowej do Krakowskiego Przedmieścia.

Drugowojenny kataklizm rozpalił umysły urbanistów - oto nadarzyła się gratka, by stworzyć miasto od podstaw, by zaplanować nowy układ dróg - wygodniejszych, szerszych i "bezkolizyjnych". Ale to BOS-owskie planowanie nie wykraczało zbyt daleko w przyszłość - oglądano się raczej wstecz, podśmiewając się w duchu np. z mozolnego, okupionego ogromnymi nakładami finansowymi przebijania ul. Bonifraterskiej przed wojną. Decyzją powojennych planistów część ulic poznikała zupełnie, inne poszatkowano bez umiaru, jeszcze inne zdegradowano do roli podrzędnej. Ilekroć znajdę się na ul. Andersa, na której hula wiatr i nic się specjalnego nie dzieje, nie mogę uwierzyć, że kiedyś skrzyżowanie Nalewek, Franciszkańskiej i Gęsiej było jednym z najruchliwszych punktów w tym mieście. A czy szkołę przy ul. Żelaznej trzeba było koniecznie postawić w poprzek Krochmalnej? To jest właśnie ten brak szacunku wobec tradycji, który osobliwie mnie porusza. Szkoda, że urbanistom zabrakło więcej fantazji, że nie wybudowano po wojnie sieci metra, że nie zaplanowano obwodnicy a cała para poszła w poszerzanie tras W-Z, N-S i całej reszty głównych ulic, które obecnie, mimo swej szerokości i tak się korkują w godzinach szczytu, kumulując cały ruch samochodowy. Projektowanie "idealnych" rozwiązań zawsze będzie porażką, jeśli nie szanuje tradycji i nie4 liczy się z nią w najmniejszym stopniu...

Kwiecień 2011. Warszawa. Przedwojenna zabudowa ul. Wawerskiej. Fot. blogowsky